Trong khi việc triển khai năng lượng mặt trời đang được đẩy nhanh, tình trạng tắc nghẽn trong ngành công nghiệp điện gió đang trở thành áp lực lớn.
Tại Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP28 ở Dubai năm ngoái, các nhà lãnh đạo từ hơn 130 quốc gia đã nhất trí tăng gấp 3 công suất năng lượng tái tạo vào cuối thập kỷ này. Đây là một trong số ít các thỏa thuận hữu hình tại cuộc họp thường niên và là mục tiêu quan trọng để cắt giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch gây biến đổi khí hậu.
Theo Cơ quan Năng lượng tái tạo Quốc tế (IEA), mặc dù mục tiêu vẫn có thể đạt được, nhưng tốc độ triển khai năng lượng sạch hiện tại là không đủ và việc triển khai các tua-bin gió đang chậm lại. Ông Oliver Metcalfe, Giám đốc nghiên cứu gió tại BloombergNEF, cho biết. “Tốc độ phát triển chậm của điện gió đang ảnh hưởng đến hiệu quả của mục tiêu tăng gấp ba năng lượng tái tạo”.
Một thập kỷ trước, số lượng lắp đặt điện mặt trời và điện gió hằng năm tương đối ngang nhau, nhưng sau đó điện mặt trời đã tăng vọt nhờ các khoản đầu tư lớn vào năng lực sản xuất của các công ty hàng đầu trong ngành tại Trung Quốc đã kéo giá tấm pin xuống thấp.
Mặc dù công suất điện gió toàn cầu đã tăng gần gấp đôi trong 5 năm qua, năng lượng mặt trời đã tăng hơn gấp 3 lần. Và xu hướng này sẽ tiếp tục. Theo BNEF, các công trình lắp đặt năng lượng mặt trời dự kiến sẽ tăng 34% vào năm 2024, so với mức tăng 5% của điện gió. Và bên ngoài Trung Quốc, thị trường lớn nhất thế giới, các công trình lắp đặt trang trại gió thực sự có thể giảm nhẹ trong năm nay.
 |
| Công suất năng lượng mặt trời bùng nổ trong khi tăng trưởng năng lượng gió trì trệ. Ảnh: Bloomberg. |
Theo ông Sven Utermöhlen, người đứng đầu bộ phận kinh doanh điện gió ngoài khơi tại RWE AG của Đức, ngành công nghiệp điện gió đang gặp phải nhiều trở ngại đáng kể, chẳng hạn như thiếu nguồn cung thiết bị, thiếu công suất lưới điện và các vấn đề về giấy phép.
Ông Utermöhlen cho biết: “Có những dấu hiệu tích cực về ngành công nghiệp ngoài khơi thị trường đang phản ứng nhưng thời gian triển khai trong lĩnh vực điện gió ngoài khơi còn trì trệ và những bước tiến tích cực phải mất vài năm mới có thể lan tỏa và phát huy tác dụng”.
BNEF dự báo đến năm 2030, năng lượng mặt trời sẽ đạt hơn 90% công suất cần thiết để đưa thế giới đi đúng hướng đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Năng lượng gió sẽ chỉ đạt khoảng 77% tổng công suất cần thiết vào cùng thời điểm đó.
Các chính trị gia và những người ủng hộ năng lượng sạch thường nhóm năng lượng mặt trời và gió lại với nhau, nhưng hai công nghệ này lại khác biệt. Sự khác biệt có thể bổ sung cho nhau. Gió thường mạnh nhất vào mùa đông khi ánh nắng mặt trời khan hiếm và các tua-bin chạy nhiều giờ hơn trong năm. Điều đó có thể giúp các quốc gia hạn chế nhu cầu quay lại sử dụng khí đốt tự nhiên hoặc than đá.
Nhưng những khác biệt khác đã giúp năng lượng mặt trời có lợi thế hơn. Thiết bị năng lượng mặt trời thường nhỏ một mô-đun duy nhất có thể nặng gần 50 pound, đủ nhẹ để một hoặc hai người mang theo mà không cần thiết bị. Và chúng có thể được đặt ở bất cứ đâu: trên mái nhà, trên cánh đồng, trong bãi đậu xe. Ánh nắng mặt trời chủ yếu thay đổi theo vĩ độ, giúp dễ dự đoán.
Mặt khác, tua bin gió rất lớn. Và càng lớn, máy móc càng khai thác gió tốt hơn, giúp điện rẻ hơn. Nhưng kích thước cũng là một điểm yếu: máy móc đã trở nên quá lớn đến mức cần thiết bị chuyên dụng ở mọi giai đoạn sản xuất, bao gồm cần cẩu khổng lồ, máy bay và tàu để giao và lắp đặt chúng.
 |
| Tại nhiều nơi, các trang trại gió sản xuất ra nhiều năng lượng hơn so với các trang trại điện mặt trời. Ảnh: Bloomberg. |
Và sau đó là chi phí. Trong khi sản lượng tấm pin mặt trời tăng vọt ở Trung Quốc đã giúp cắt giảm chi phí xuống mức thấp kỷ lục, giá thép và các thành phần quan trọng khác của tuabin gió tăng cũng như tình trạng tắc nghẽn chuỗi cung ứng và lãi vay cao hơn đã đẩy chi phí của các dự án điện gió lên cao trong những năm gần đây. Vào cuối năm ngoái, chi phí điện từ các trang trại điện gió mới trên bờ đã tăng mạnh ở cả Mỹ và Đức, theo dữ liệu của BNEF. Tại Mỹ, chi phí này đã tăng khoảng 40% so với mức thấp kỷ lục đạt được vào năm 2021. Tại Đức, thị trường điện gió lớn nhất châu Âu, chi phí đã tăng 35% so với mức thấp nhất mọi thời đại vào năm 2019.
Tuy nhiên vẫn có một số tín hiệu tích cực. Các công trình lắp đặt năng lượng mặt trời tiếp tục vượt kỳ vọng của các nhà phân tích gần như hàng năm. Và điện gió cũng đã có những cải thiện. Lạm phát đã giảm, lãi suất bắt đầu giảm và các chính phủ đang hành động để giảm bớt những nút thắt như cấp phép đã làm chậm quá trình mở rộng.