Tổng thống Nga Vladimir Putin dường như muốn gửi thông điệp tới Ukraine và các đồng minh phương Tây về kế hoạch của Moscow khi sáp nhập các vùng lãnh thổ tại nước láng giềng.
Ngày 30/9, Tổng thống Vladimir Putin đã ký thỏa thuận sáp nhập 4 vùng lãnh thổ tại Ukraine gồm Donetsk, Lugansk, Kherson và Zaporizhzhia vào Nga. Các thỏa thuận được ký kết tại một buổi lễ ở Điện Kremlin, 3 ngày sau khi các cuộc trưng cầu dân ý được tiến hành ở 4 khu vực này.
Tại Điện Kremlin, ông Putin có bài phát biểu và gặp gỡ các nhà lãnh đạo của 4 vùng sáp nhập vào Nga.
Ukraine và các đồng minh phương Tây kiên quyết phản đối kế hoạch tổ chức trưng cầu dân ý về việc sáp nhập vào Nga. Bốn tỉnh đòi ly khai là khu vực có ngành công nghiệp phát triển, đất nông nghiệp phong phú và đường dẫn nước ngọt quan trọng cho bán đảo Crimea.
Donetsk và Lugansk là hai nước cộng hòa tự xưng được Nga công nhận độc lập ở Donbass, miền Đông Ukraine, trong khi Kherson và Zaporizhzhia đã nằm dưới sự kiểm soát của lực lượng Nga ngay sau khi cuộc xung đột ở Ukraine nổ ra hồi cuối tháng 2.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tuyên bố nếu Điện Kremlin thúc đẩy việc sáp nhập, bất kỳ cuộc đàm phán nào với Nga cũng sẽ chấm dứt. Việc Nga sáp nhập các vùng lãnh thổ tại Ukraine đồng nghĩa với việc cơ hội tìm kiếm một giải pháp có thể thương lượng giữa hai nước gần như đi vào ngõ cụt.
Cựu Tổng thống Nga Dmitry Medvedev tuần trước tuyên bố sau khi các vùng lãnh thổ hợp nhất vào Liên bang Nga, “không một nhà lãnh đạo nào cũng như không một quan chức nào của Nga trong tương lai có thể đảo ngược quyết định này”. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov cũng nhấn mạnh, sau khi Nga tiến hành sáp nhập, các khu vực này sẽ đủ điều kiện để được bảo vệ ở mức độ tương tự bất kỳ khu vực nào khác thuộc Liên bang Nga.
Theo nhà nghiên cứu Alexander Baunov tại tổ chức Carnegie Endowment, thông điệp mà Điện Kremlin muốn gửi tới các đồng minh của Ukraine là: “Các bạn đã chiến đấu với chúng tôi ở Ukraine, bây giờ các bạn chiến đấu với chúng tôi trên chính lãnh thổ Nga”.
Ngoài ra, Nga cũng muốn gửi thông điệp rằng, bất kỳ cuộc tấn công nào vào các khu vực sáp nhập đều bị coi là tấn công vào lãnh thổ Nga và Moscow sẽ có biện pháp đáp trả. Thông điệp này đã được nêu trong bài phát biểu của Tổng thống Putin khi ông công bố lệnh động viên quân đội.
Năm 2020, Tổng thống Putin đã ký một sắc lệnh nâng cấp học thuyết hạt nhân của Nga, cho phép sử dụng vũ khí hạt nhân “trong trường hợp đối phương tấn công Nga bằng cách sử dụng vũ khí thông thường và đe dọa sự sống còn của Nga”.
Các quan chức Mỹ nói rằng họ không tin Tổng thống Putin sẽ sử dụng vũ khí hạt nhân chiến thuật, nhưng họ vẫn không loại trừ khả năng này.
Tổng thống Putin cũng có thể hy vọng rằng sự kiện sáp nhập lãnh thổ mới sẽ củng cố dư luận về mục tiêu của ông, sau khi lệnh động viên do nhà lãnh đạo Nga ban bố vấp phải một số ý kiến phản đối. Nga cũng đã thừa nhận sai sót trong quá trình huy động quân và cam kết sẽ khắc phục.
Anatol Lieven, giám đốc Chương trình Á – Âu tại Viện Quincy, cho rằng mục tiêu thực sự của Tổng thống Putin là “thuyết phục Mỹ và châu Âu suy nghĩ nghiêm túc về việc đàm phán một thỏa thuận để kết thúc xung đột”. Nhà lãnh đạo Nga muốn cho Mỹ và châu Âu thấy rằng nếu họ không lựa chọn cách này, Nga sẽ thực hiện các bước leo thang đáng kể để từ đó không chỉ buộc phương Tây cũng phải leo thang, mà còn loại trừ mọi cơ hội đàm phán hòa bình trong thời gian dài sắp tới.
Tuy nhiên, Moscow có thể thất vọng. Hiện không có dấu hiệu nào cho thấy Ukraine hoặc các chính phủ phương Tây chú ý đến cảnh báo của Nga. Mỹ vừa công bố kế hoạch cấp một lô vũ khí công nghệ cao khác cho Ukraine, trong đó có thêm hệ thống pháo tầm xa HIMARS làm thay đổi cục diện chiến trường.
Trong khi đó, các lực lượng Ukraine vẫn đang tăng tốc tiến công ở Donetsk thuộc vùng Donbass. Các lực lượng thân Nga trong và xung quanh thị trấn Lyman đang trên đà bị bao vây. Nếu họ buộc phải nhượng bộ lãnh thổ ở trung tâm Donbass, nơi Nga giờ đây coi là lãnh thổ của họ, thì đó sẽ là một phép thử sớm đối với lằn ranh đỏ do Tổng thống Putin vạch ra.